Дээрээс ерэн есөн тэнгэр
Доороос далан таван тэнгэр
Гучин гурван номт цагаан тэнгэр
Ерэн тэнгэрийн элч болж явдаг
Зуун тэнгэрийн зууч болж явдаг
Хишиг тэнгэрийн хэлмэрч болж явдаг
Хар тэнгэрийн хайгуул болж явдаг
Хар цусаар хоолоо хийж явдаг
Шингэн цусаар ундаа хийж явдаг
Арын арван найман галбир
Өврийн дөчин есөн галбир
Хан богд ДАЯН ДЭЭРХИ хайрхан минь
Орой биед нь
Очирвааны хүчин түгсэн
Магнай биед нь
Махгалын хүчин түгсэн
Тэргүүн биеийг нь
Тэтгэгч номт цагаан тэнгэр эзэлсэн
Дал биеийг нь
Далан таван махгал эзэлсэн
Баруун мутар нь
Бадамсамуу бурханы хүчин түгсэн
Зүүн мутар нь
Зонхова бурханы хүчин түгсэн
Дунд биеийг нь
Доордох найман аймаг
Догшин лусын хаад эзэлсэн
Хамаг биеийг нь
Хаан Бихаржалбуу
Хар лусын хаад эзэлсэн
Найман тохойбиетэй
Наян найман шарга хүлэгтэй
Хан богд ДАЯН ДЭЭРХИ хайрхан минь
Дайчин улаан баатартай
Дарьэх Одсэржама бурхантай
Далха вандад сахиустай
ДАЯН ДЭЭРХИ гэнин чинбу хайрхан миь
Өндөр уулын өвөр дээр байдаг
Өргөн голын зах дээр байдаг
Хар зүгийг хамхчиж явдаг
Цагаан зүгийг тэтгэж явдаг
Ширээ чулуу шинжтэй
Хөшөө чулуу хөрөгтэй
Хүмүүн бүгдийн сахиус болгоосон
Түмэн бөхийн түрүү болгоосон
Мянган бөхийн багш болгоосон
ДАЯН ДЭЭРХИ хайрхан минь
Бөхийн шийр дамжлагатай
Бөөр толгой гүйдэлтэй
Нарсан өндөр дамжлагатай
Тэмээн чулуу хоногтой
Сангийн далай суудалтай
Сайхан хулж нутагтай
Айраг бүрүнг гүйдэлтэй
Араг буурал дамжлагатай
Хан богд ДАЯН ДЭЭРХИ хайрхан минь
Баян суу хүлгийг чинь
Барин сууж дуудая
Барим хар ташуурыг чинь
Тулан сууж дуудая
Алтан сайхан оргойг чинь
Өмсөн байж дуудая
Мөнгөн сайхан оргойг чинь
Өмсөн байж дуудая
Өөхөн хоёр өвдгөөн
Сөхрөн байж дуудая
Өндгөн ганц толгойгоо
Дохин байж дуудая
Амны цагаан шүдээ
Яралзуулан сууж дуудая
Алд доорхи биеэн
Бөхийн сууж дуудая
Толин хар нүдээ
Эргэлдүүлэн сууж дуудая
Дуугарах хоолой амаа
Ангайлган сууж дуудая
Малгай мэт манаж хайрла
Сүүдэр мэт дагаж хайрла
Сүлдийг чинь босгоё
Сүүдрийг чинь дагая
Хан богд ДАЯН ДЭЭРХИ хайрхан минь
Түмэн буман дагуултай
Сая сая нөхөдтэй
Бэгз улаан жамсран хайрхан минь
Усны эх улаан дайгал
Уулын их уран Тагна
Зүүн шанаанд нутагтай
Зүүдэн барлах ястай
Дотор бээжинг догдлуулдаг
Долоон ноёны угшигтай
Хонин чинээ хоногтой
Үхэр чинээ үдтэй
Усны их улаан дайгал хайрхан минь
Олон нуурын хөвөөнд байдаг
Харга /хараа/ нуурын хашаанд байдаг
Өвгөн буурал хайрхан минь
Босгот хөндий дамжлагатай
Болзоот толгой суудалтай
Зуун хорин настай
Зургаадай модон таягтай
Өвгөн буурал хайрхан минь
Өршөөлөө хайрла
Арван гурван Алтайд
Ажин морилон залардаг
Хорин гурван Хөхүйд
Хонон өнжин залардаг
Бүдүүн модон буудалтай
Нарийн модон суудалтай
Хөхөө шувуу тэнгэр
Хөгшин буурал аав минь
Баруун зүгийн эзэн
Баатар цагаан тэнгэр
Далан үүлийг дамжин ирдэг
Дайчин ноён тэнгэр минь
Зүүн зүгийн эзэн
Зүрхэн хар тэнгэр
Гал цог идэштэй
Гал могой ташууртай
Галзуу чонон хөлөгтэй
Хүний махан хүнстэй
Хүрэл чулуун зүрхтэй
Бөгтөр чонын бөгтөргөөр ирдэг
Халтар чонын хадаргаар ирдэг
Хан Гүжир тэнгэр минь
Хэргийн эзэн
Хэдэр догшин тэнгэр
Хараалын эзэн
Хадарга боом тэнгэр
Эрхийдээ эмтэй
Долоовортоо домтой
Хүрэл чулуун цээжтэй
Хүдэр чулуун бөгстэй
Хангайн модон уянгатай
Хар цусан сэржимтэй
Зуун эмийн /лам?/ цусаар унд хийж
Мянган банди-ийн толгойгоор
Молцог хийж
Хадан хошуу дамжлагатай
Харуй бүрийд гүйдэлтэй
Хар хэрээ дагуултай
Халтар баавгай уналгатай
Тоймог толгойг хардаг үгүй
Тойн хуваргыг үздэг үгүй
Шар улаан өнгийг үздэг үгүй
Сангийн арцны утааг үнэртдэг үгүй
Хан хар тэнгэр минь
Аягын чинээ гэрт нь
Аюул зовлон үгүй болгож хайрла
Адгуус малд нь
Гай гарз үгүй болгож хайрла
Хүмүүний есөн хүслийг гүйцэтгэж хайрла
Хан мөнх тэнгэр
Хатан ижий өршөөж хайрла
Хавтгайд нь халитрах үгүй
Бөөрөнхийд нь бүдрэх үгүй
Хурдан морины туурайнаас хоцрох үгүй
Хурц жадны үзүүрээс буцах үгүй
Энэ хүмүүний элдэв үйлсийг
Илтэд бүтээж хайрла
Хөх мөнх тэнгэрийг хөвөлзүүлэн ирдэг
Хөрст алтан дэлхийг хөдөлгөж ирдэг
Хөвөн цагаан үүлийг хөлөглөн ирдэг
Гадаад далайг долиглуулан ирдэг
Газар усыг цалгиллуулан ирдэг
Улаан голыг догдлуулан ирдэг
Ухаан санааг баларуулан ирдэг
Ар биеийг татвалзуулан ирдэг
Өвөр биеийг өрвөлзүүлэн ирдэг
Хагадай /Хаадай/ бөхөөс удамтай
Цагадай удганаас угширгатай
Асару тэнгэрийн оронтой
Арван найман настай
Ардаг улаан зайгул минь
Хар санаатыг хага ниргэж хайрла
Буруу санаатыг бут ниргэж хайрла
Гадны гай, дотнын тотгорыг арилгаж
Арчисан толь мэт ариутгаж хайрла
Аливаа санасаныг бүтээж хайрла
Тайлбар: Хөвгөл нуурын ойр байдаг хүн дүрсэт чулуун хөшөө ДАЯН ДЭЭРХИ
болбоос Монголын бөх нарын эртний шүтээн байжээ. Лам нар ДАЯН ДЭЭРХИ-ийг ГЭНЭН /увши/ сахил авч бурханы шашинд оров хэмээн дэргэд нь сүм хийд барьж тахьдаг байсан. Энд хэвлэгдсэн ДАЯН ДЭЭРХИ-ийн дуудлагыг үзэхэд гурван зүйлийн чиглэл үзэгдэж байна. I Монголын хучин бөхийн ёс, тэнгэр дэлхийд мөргөн залбирах дуудлага; II Бурханы шашин дэлгэрэхэд бөх нар түүнийг эсэргүүцэн тэмцэж байсан явдал …
Тоймог толгойг хардаг үгүй
Тойн хуваргыг үздэг үгүй
Шар улаан өнгийг үздэг үгүй
Сангийн арцны утааг үнэртдэг үгүй
Хан хар тэнгэр минь… гэх мэт; III бурханы шашиныг дагасныг эхэн хэсэгт тод өгүүлсэн байна. Ц.Дамдинсүрэн Монгол уран зохиол зуун билиг оршивой 1959 он
0 сэтгэгдэлтэй:
Post a Comment